تبلیغات سوگند به هجوم آوران سپیده دم
آنها بسرعت به سوى منطقه دشمن حركت كردند
و شبانه راه مىرفتند، و صبحگاهان دشمن را در حلقه محاصره گرفتند،
نخست اسلام را بر آنها عرضه داشتند چون نپذیرفتند هنوز هوا تاریك بود
كه به آنها حمله كردند و آنان را در هم شكستند.....
سوره عادیات [100]
این سوره در «مدینه» نازل شده و داراى 11 آیه است
محتوا و فضیلت سوره:
در آغاز سوره سوگندهاى بیدار كنندهاى را ذكر مىكند، و بعد از آن سخن از
پارهاى از ضعفهاى نوع انسان همچون كفر و بخل و دنیا پرستى به میان مىآورد،
و سر انجام با اشاره كوتاه و گویائى به مسأله معاد، و احاطه علمى خداوند به
بندگان، سوره را پایان مىدهد.
در فضیلت تلاوت این سوره از پیغمبر اكرم صلّى اللّه علیه و آله آمده است:
«هر كس آن را تلاوت كند به عدد هر یك از حاجیانى كه (شب عید قربان) در
«مزدلفه» توقف مىكنند و در آنجا حضور دارند ده حسنه به او داده مىشود.
در حدیث دیگرى از امام صادق علیه السّلام مىخوانیم: «هر كس سوره «و العادیات»
را بخواند، و بر آن مداومت كند، خداوند روز قیامت او را با امیر مؤمنان على علیه السّلام
مبعوث مىكند و در جمع او و میان دوستان او خواهد بود».
ناگفته پیداست كه این همه فضیلت براى آنهاست كه آن را برنامه زندگى
خویش قرار دهند و به تمام محتواى آن ایمان دارند و عمل مىكنند.
بسم الله الرحمن الرحیم به نام خداوند بخشنده بخشایشگر
شأن نزول:
در حدیثى آمده است كه: این سوره بعد از جنگ «ذات السلاسل» نازل شد
و ماجرا چنین بود:
برگزیده تفسیر نمونه، ج5، ص: 562
در سال هشتم هجرت به پیغمبر اكرم صلّى اللّه علیه و آله خبر دادند كه
دوازده هزار سوار در سرزمین «یابس» جمع شده، و با یكدیگر عهد كردهاند
كه تا پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و على علیه السّلام را به قتل نرسانند
و جماعت مسلمین را متلاشى نكنند از پاى ننشینند!
پیغمبر اكرم صلّى اللّه علیه و آله جمع كثیرى از یاران خود را به سر كردگى
بعضى از صحابه به سراغ آنها فرستاد، ولى بعد از گفتگوهائى بدون نتیجه
بازگشتند، سر انجام پیامبر، على علیه السّلام را با گروه كثیرى از مهاجر و انصار
به نبرد آنها اعزام داشت، آنها بسرعت به سوى منطقه دشمن حركت كردند
و شبانه راه مىرفتند، و صبحگاهان دشمن را در حلقه محاصره گرفتند،
نخست اسلام را بر آنها عرضه داشتند چون نپذیرفتند هنوز هوا تاریك بود
كه به آنها حمله كردند و آنان را در هم شكستند، عدهاى را كشتند،
و زنان و فرزندانشان را اسیر كردند، و اموال فراوانى به غنیمت گرفتند.
سوره عادیات نازل شد در حالى كه هنوز سربازان اسلام به مدینه بازنگشته بودند،
پیغمبر خدا صلّى اللّه علیه و آله آن روز براى نماز صبح آمد،
و این سوره را در نماز تلاوت فرمود.
بعد از پایان نماز اصحاب عرض كردند: این سورهاى است كه ما تا به حال
نشنیده بودیم! فرمود: آرى، على علیه السّلام بر دشمنان پیروز شد،
و جبرئیل دیشب با آوردن این سوره به من بشارت داد- چند روز بعد
على علیه السّلام با غنائم و اسیران به مدینه وارد شد.
(آیه 1)- سوگند به جهادگران بیدار! گفتیم این سوره با سوگندهاى بیدارگرى
آغاز شده، نخست مىفرماید: «سوگند به اسبان دونده (مجاهدان)
در حالى كه نفس زنان پیش مىرفتند» (و العادیات ضبحا).
یا به شتران حاجیان كه از سرزمین «عرفات» به «مشعر الحرام» و از
«مشعر» نفس زنان به سوى «منى» حركت مىكنند سوگند.
و این تفسیر از جهاتى مناسبتر به نظر مىرسد،
و در روایات اهل بیت علیهم السّلام نیز وارد شده.
(آیه 2)- سپس مىافزاید: «و سوگند به افروزندگان جرقه آتش»
در برخورد سمهایشان با سنگهاى بیابان (فالموریات قدحا).
برگزیده تفسیر نمونه، ج5، ص: 563
اسبان مجاهدانى كه چنان با سرعت به سوى میدان نبرد حركت مىكنند
كه از اثر برخورد سمّ آنها به سنگهاى بیابان جرقهها مىپرد،
یا شترانى كه بسرعت به مواقف حج مىدوند و سنگها و ریگها از زیر پاى
آنها پریده و بر اثر برخورد به سنگهاى دیگر تولید جرقه مىكند.
دانلود
(آیه 3)- سپس در سومین سوگند، مىفرماید:
«و سوگند به هجوم آوران سپیده دم» (فالمغیرات صبحا).
(آیه 4)- سپس به یكى دیگر از ویژگیهاى این مجاهدان و مركبهاى آنها اشاره كرده،
مىافزاید: آن چنان بر دشمن هجوم سریع مىبرند
«كه گرد و غبار به هر سو پراكندند» (فاثرن به نقعا).
یا این كه بر اثر هجوم شتران حاجیان از مشعر الحرام به سوى منى،
گرد و غبار از هر سو پراكنده مىشود.
(آیه 5)- و در آخرین ویژگى از ویژگیهاى آنها مىفرماید: «و (ناگهان) در میان
دشمن ظاهر شدند» (فوسطن به جمعا).
چنان هجوم آنها غافلگیرانه و برق آسا بود كه در چند لحظه صفوف دشمن
را از هم شكافته و به قلب آنها هجوم بردند، و جمعیت آنها را از هم متلاشى
كردند، و این نتیجه همان سرعت عمل و بیدارى و آمادگى و شهامت و شجاعت است.
و یا اشاره به ورود حاجیان از «مشعر» به قلب «منى» است.
از اینجا روشن مىشود كه جهاد آن چنان عظمتى دارد كه حتى نفسهاى اسبهاى
مجاهدان شایسته سوگند است، و همچنین جرقههاى ناشى از برخورد
سمشان به سنگها، و همچنین گرد و غبارى كه در فضا پخش مىكنند،
آرى گرد و غبار صحنه جهاد هم پر ارزش و با عظمت است.
(آیه 6)- بعد از این سوگندهاى عظیم به پاسخ قسم، یعنى چیزى كه
سوگندها به خاطر آن یاد شده است پرداخته، مىفرماید:
«مسلما انسان در برابر نعمتهاى پروردگارش بسیار ناسپاس و بخیل است»
(ان الانسان لربه لكنود).
همان انسان تربیت نایافته، همان انسانى كه انوار معارف الهى و تعلیمات انبیا
برگزیده تفسیر نمونه، ج5، ص: 564
بر قلبش نتافته، و بالاخره همان انسانى كه خود را تسلیم غرائز و شهوات
سركش نموده است او مسلما «ناسپاس» و «بخیل» است.
تعبیر «انسان» در این گونه موارد به معنى انسانهاى شرور هوى پرست
سركش و طغیانگر است.
(آیه 7)- سپس مىافزاید: «و او خود (نیز) بر این معنى گواه است»
(و انه على ذلك لشهید). چرا كه انسان نسبت به نفس خویش بصیرت دارد،
و اگر صفات درونى خود را از هر كس بتواند پنهان كند از خدا و وجدان
خویش نمىتواند مخفى دارد، خواه به حقیقت اعتراف كند یا نه!
(آیه 8)- در این آیه مىافزاید: «و او علاقه شدید به مال دارد»
(و انه لحب الخیر لشدید). و همین علاقه شدید و افراطى او به مال و ثروت
سبب بخل و ناسپاسى و كفران او مىشود.
اطلاق «خیر» بر «مال» به خاطر آن است كه در حد ذات خود چیز خوبى است،
و مىتواند وسیله انواع خیرات گردد، ولى انسان ناسپاس و بخیل آن را از
هدف اصلیش بازداشته، و در مسیر خود خواهى و خود كامگى به كار مىگیرد.
(آیه 9)- سپس به صورت یك استفهام انكارى توأم با تهدید، مىفرماید:
«آیا (این انسان ناسپاس و بخیل و دنیاپرست) نمىداند در آن روز تمام كسانى
كه در قبرها هستند برانگیخته مىشوند» (ا فلا یعلم اذا بعثر ما فى القبور).
(آیه 10)- «و آنچه در درون سینهها (از كفر و ایمان، اخلاص و ریا، كبر و تواضع،
نیات خیر و سوء) است آشكار مىگردد» (و حصل ما فى الصدور).
(آیه 11)- «در آن روز پروردگارشان از آنها (و اعمال و نیاتشان) كاملا باخبر است»
و بر طبق آن به آنها كیفر مىدهد (ان ربهم بهم یؤمئذ لخبیر).
آرى! خداوند همیشه و در همه حال از اسرار درون و برون بطور كامل آگاه است
ولى اثر این آگاهى در قیامت و به هنگام پاداش و كیفر ظاهرتر و آشكارتر مىگردد.
و این هشدارى است به همه انسانها كه اگر به راستى به آن ایمان داشته
باشند سدّ نیرومندى در میان آنان و گناهان ایجاد مىكند.
«پایان سوره عادیات»
برچسب ها: قرآن، تفسیر فرآن، مسجد قائم آل محمد عجل الله فرجه، پایگاه شهید، سپاه، سپاه قدس، حزب الله،
[ دوشنبه 13 بهمن 1393 ] [ 10:06 ق.ظ ] [ کانون فرهنگی و هنری مسجد قائم آل محمد (عج) رابط خواهران ]
